سیستم های  انتفال نیرو محرکه  را در خودروهای مختلف می توان به عنوان یکی از حیاتی ترین سیستم ها معرفی کرد. این سیستم ها به دلیل ماهیت خود، تماس فلز با سطح فلز دیگر را به وفور ایجاد می کنند که خود این امر موجب ایجاد گرما و فرسودگی بیش از اندازه خواهد شد. برای برطرف کردن این گرما، فرسایش و فرسودگی، از روغن دنده یا گیربکس استفاه می شود.

روغن دنده می تواند به تکیه بر ویژگی های خود از این قطعات متحرک به خوبی محافظت کرده و کارایی آن ها را افزایش دهد. تعویض دوره ای روغن دنده ماشین یک عمل بسیار مهم برای نگهداری هر چه بهتر از خودرو و سیستم های دنده ای است. ما در این مقاله قصد داریم شما را با روغن دنده یا گیربکس آشنا کنیم.

روغن دنده چیست؟

روغن های دنده روانکاری هستند که به ویژه برای انتقال، جعبه های انتقال و دیفرانسیل در خودروها، کامیون ها و سایر ماشین آلات صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند. این روغن ها دارای ویسکوزیته بالایی بوده لزوما یسکوزیته بالا ندارند . بهتر است از جمله ” بسته به نوع و موارد استفاده و توصیه سازنده جعبه دنده، دارای ویسکوزیته های متفاوت هستند و در ترکیبات خود معمولا دارای ترکیبات آلی گوگردی هستند.

این سیالات می توانند به گیربکس خودروها کمک کرده تا بهترین عملکرد را از خودشان نشان دهند. مهمتر از همه این که می توانند با کاهش اصطکاک موجود، از اجزای داخلی و حیاتی سیستم های دنده خودرو در برابر سایش و حرارت محافظت کنند.

روانکاری کم می تواند باعث مشکلاتی مانند خوردگی، زنگ زدگی، فرسودگی و خراشیدگی اجزای مهم سیستم دنده ای شوند. این مشکلات می توانند به سادگی عملکرد خودرو را به خطر انداخته و در نهایت هزینه های سنگینی را به مالکان خودرو ر  تحمیل کنند  . از این رو استفاده کردن از روغن دنده می تواند از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری به عمل بیارود.

همچنین باید به این نکته مهم توجه داشته باشید که فرمولاسیون و مواد سازنده  روغن های  دنده و روغن های  موتور یکسان نبوده و قابل تعویض با یکدیگر نیستند. روغن دنده ، مخصوص استفاده در چرخ دنده ها و فرموله شده برای استفاده در چنین سیستم هایی است در حالی که روغن های موتور تنها برای استفاده در موتورهای خودرو ساخته می شوند.

انواع روغن دنده (گیربکس) بر اساس کاربرد آن ها

به طور کلی این روغن ها بر اساس کارایی و کاربردی که دارند، به دو نوع مختلف، تقسیم بندی می شوند:

• روغن دنده دستی، که برای روانکاری قطعات دیفرانسیل و جعبه دنده های دستی یا Manual Transmission Fluid استفاده می شود.

• روغن دنده اتوماتیک، که برای روانکاری قطعات دیفرانسیل و جعبه دنده های اتوماتیک یا Automatic Transmission Fluid استفاده می شود.

افزودنی های روغن دنده

به طور کلی پایه اصلی تمامی روغن های صنعت را نفت تشکیل می دهد. برای بهبود عملکرد روغن دنده، برخی مواد شیمیایی دیگری نیز، به آن افزوده می شود. مهمترین  افزودنی های شیمیایی که به روغن دنده افزوده می شود، شامل موارد زیر است:

• افزودنی های ضد سایش،ضد تک و EP بهبود دهنده فشار پذیری یا EP

این نوع از افزودنی ها، از سایش و قطعات جعبه دنده و گیربکس در هنگام کارکردن و تماس با یکدیگر، جلوگیری می کند. در واقع این افزودنی ها، کاهش اصطکاک بین قطعات را به دنبال خواهد داشت.

• افزودنی کاهنده نقطه

این نوع افزودنی، منجر به افزایش و بهبود عملکرد روغن دنده در دمای پایین می شود و نقطه انجماد آن را، کاهش می دهد.

• افزودنی های ضد خوردگی و ضد اکسیداسیون

برای این که روغن در برابر خوردگی و پوسیدگی مقاوم باشد و این مقاومت را نیز به قطعات جعبه دنده و دیفرانسیل منتقل کند، این نوع افزودنی به روغن دنده اضافه می شود.

از کدام روغن دنده باید استفاده کرد؟

سوالی که بسیار توسط رانندگان مختلف پرسیده می شود این سوال است که از کجا باید بدانید که کدام روغن را برای خودرو خود باید استفاده کنیم؟ پاسخ به این سوال بسیار ساده است؛ شما می توانید به دفترچه راهنمای خودرو خود رجوع کرده و به خوبی به این نکته واقف شوید. مشخصات سیستم دنده می تواند از یک خودرو تا خودرو دیگر متفاوت باشد. استفاده از روغن دنده نامناسب می تواند منجر به عملکرد ضعیف سیستم دنده و یاحتی آسیب رسیدن به قطعات داخلی خودرو شما شود. از این رو بسیار مهم است که فقط روغن های دنده مخصوص به خودرو خود را استفاده کنید.

موسسه نفت آمریکا، روغن های دنده را بر اساس عملکرد کلی آن ها درجه بندی کرده است. اکثریت این روغن ها، در درجه بندی GL-4  و  GL-5 قرار دارند. نقریبا تمامی خودرو ها به روغن دنده GL-4 نیاز پیدا می کنند در حالی که خودروهای سنگین یا با. سواری ها هم از روغن های با سطح کیفی GL5  استفاده می کنند.

ویژگی ها و خواص روغن دنده

همانطور که تا بدین جا نیز به خوبی متوجه شدید، این روغن یک روانکار سیال بوده که به طور خاص برای روانکاری جعبه دنده، دیفرانسیل و جعبه های انتقال در خودروهای مختلف طراحی شده است. روغن دنده با  به کمک مواد افزودنی خاص خود می تواند با کاه اصطکاک و تماس بین سطوح فلزی دنده علاوه بر، محافظت.  موجب کاهش دما و هرچه خنک تر شدن این سیستم ها خواهد شد. از سوی دیگر این روغن ها می توانند به خوبی سطح صدای تولید شده توسط گیربکس را کاهش دهند.

روغن های دنده اغلب با مواد افزودنی مختالف می توانند از سیستم ها محافظت کنند و طول عمر آن ها را به سادگی افزایش دهند. مواد افزودنی به این سیالات ویژگی ها و خواص مختلفی می بخشد که از مهمترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جلوگیری از خوردگی و فرسودگی
• جلوگیری از اکسیداسیون
• جلوگیری از ایجاد کف
• کاهش دهنده نقطع ریزش
• کاهش دهنده فشار
• افزایش طول عمر انواع دنده و گیربکس
• از بین بردن اصطکاک و ضدسایش

روغن دنده یا روغن واسکازین؟

این روغن ها، هر دو جز روغن های روانکار گیربکس و چرخ دنده ها هستند. در واقع روغن واسکازین، معادل روسی روغن دنده و یا گیربکس می باشد، که برای روانکاری، خنک کنندگی و جلوگیری از فرسایش زودهنگام قطعات گیربکس ها استفاده می شود. هر چند این 3 نام برای یک محصول بکار می روند، اما تفاوت هایی با یکدیگر نیز، دارند، که مهم ترین تفاوت آن ها در نحوه عملکرد و همچنین میزان غلظت آن ها است. به عبارت دیگر، روغن واسکازین به نسبت روغن های گیریبکس و دنده، از غلظت بیشتری برخوردار است.

خطرات احتمالی تعویض نکردن روغن دنده

در صورتی که روغن دنده خودرو را در زمان های مشخص و مورد نیاز، تعویض نکنید، می توانید خطرات بسیار زیادی را برای گیربکس و همچنین سایر سیستم های دنده ای موجود در خودرو خود ایجاد کنید. این به معنای این نکته است که شما در نهایت مجبور خواهید شد تا تمام  قطعات و تجهیزات موجود در سیسیتم گیربکس خود را تعویض کرده که خود این کار، هزینه های سرسام آوری را به دنبال دارد.

البته باید به این نکته توجه داشت که روغن های دنده خودرو بعد از گذشت مدت زمانی، کارایی خود را از دست خواهند داد. از آن .

همین ذرات می توانند به سادگی روانکاری و همچنین کیفیت این سیالات را از بین ببرند. از این رو اگر در زمان مشخص شده، روغن دنده ای خود را تعویض نکنید، طول عمر گیربکس شما کاهش چشمگیری خواهد داشت.

علائم تعویض روغن دنده

حال ممکن است سوال کنید که از کجا بدانید که زمان تعویض روغن دنده خودرو فرا رسیده است؟ برای این کار باید کمی نسبت به خودرو خود حساس تر شوید. اگر خودرو شما لرزش دارد و یا ضربه می زند، بوی عجیب سوختگی و یا صدای ساییده شدن از سمت آن به گوش شما می رسد، به احتمال بسیار زیاد زمان آن رسیده است تا روغن دنده خود را تعویض کنید. البته باید مراقب نشتی روغن نیز بود که خود این اتفاق می تواند سطح روغن را کاهش دهد.

همچنین شما با بازدید دوره ای از روغن دنده ای خودرو خود نیز می توانید زمان تعویض آن را مشخص کنید. اگر روغن موجود به رنگ تیره در آمده یا درون آن خورده هایی وجود دارد، نشان دهنده آن است که باید تعویض شود. در نهایت می توانید به چراغ چک خودرو خود که بر روی داشبورد قرار داده شده است توجه کنید. در صورت روشن شدن آن، خودرو خود به شما هشدار می دهد که بخشی از قسمت های زیرکاپوت، نیاز به توجه بیشتری دارند.

در انتخاب روغن مناسب، به چه مواردی باید توجه کرد؟

با توجه به این که روغن های دنده برای محافظت از گیریبکس و جلوگیری از ساییدگی و فرسودگی قطعات، لازم و ضروری هستند، پس باید روغن های بادوام، باکیفیت و مرغوب، خریداری و استفاده شود. به طور کلی در هنگام انتخاب و خریداری روغن دنده، باید به موارد زیر توجه شود:

• روغن گیربکس را از فروشگاه ها و نمایندگی های معتبر و رسمی، خریداری کنید.
• روغن در بسته بندی های پلمپ شده و دارای هولوگرام اصلی باشد.
• شاخص هایی نظیر مقاومت در برابر سایش و خوردگی، گرما، فشار، اکسیداسیون، ضد آب بودن و مقاومت بالا در برابر آب و… در حد استاندارد باشد.
• روغن های دنده را بر اساس نیاز و کارایی گیربکس و چرخ دنده، انتخاب و خریداری کنید.

نتیجه گیری

این روغن ها یکی از مهمترین سیالاتی هستند که درون هر خودرو، چه سبک و چه سنگین وجود دارد. این روغن ها می توانند با کاهش اصطکاک، از بین بردن آلودگی ها و خنک سازی سیستم از آن ها در برابر خوردگی، فرسودگی و ساییدگی محافظت کنند. همچنین استفاده از چنین روانکارهایی می توانند طول عمر جعبه دنده خودروها را افزایش دهد. البته این مایعات دارای طول عمر مشخصی بوده که بعد از هر دوره، باید نسبت به نعویض آن ها اقدام کرد.